Γενικά

17 Μαρτίου 2017 07:50

Βρέθηκε το σημείο συγκέντρωσης του ελληνικού στόλου πριν τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (φωτό)

Διατηρούνται καταβυθισμένες αρχαιότητες και στις τρεις πλευρές του Όρμου του Αμπελακίου.

Βρέθηκε το σημείο συγκέντρωσης του ελληνικού στόλου πριν τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας (φωτό)
-

Διενεργήθηκε κατά τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο υποβρύχια αναγνωριστική έρευνα στις ανατολικές ακτές της Σαλαμίνας με σπουδαία ευρήματα.

Αυτή είναι η πρώτη συστηματική υποβρύχια έρευνα, η οποία εγκαινιάζεται, από Ελληνικούς φορείς (με 20μελή επιστημονική ομάδα), σε βεβαρυμμένο θαλάσσιο περιβάλλον, αλλά σε χώρο μείζονος ιστορικής σημασίας.

Κύριο πεδίο της έρευνας του 2016 αποτέλεσε το εσώτερο (δυτικό) τμήμα του Όρμου του Αμπελακίου.

Πρόκειται για τον εμπορικό και πιθανότατα πολεμικό λιμένα της Κλασικής και Ελληνιστικής πόλης-δήμου της Σαλαμίνος, τον σημαντικότερο και πλησιέστερο του Αθηναϊκού κράτους, μετά από τους τρεις λιμένες του Πειραιώς (Κάνθαρο, Ζέα, Μουνιχία).

Πρόκειται, ακόμη, για τον χώρο συγκέντρωσης τμήματος του ενωμένου Ελληνικού στόλου την παραμονή της μεγάλης ναυμαχίας του 480 π.Χ., ο οποίος γειτνιάζει με τα σημαντικότερα μνημεία της Νίκης: το πολυάνδρειον (τύμβο) των Σαλαμινομάχων και το Τρόπαιον, επί της Κυνόσουρας.

Υποβρύχια Έρευνα - Σαλαμίνα - Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων - Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού - Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών

Μακρός τοίχος (βραχίονας), μήκους 160 μ. περίπου, στο βορειοδυτικό τμήμα του Όρμου του Αμπελακίου (Αεροφωτογραφία Β. Μεντόγιαννης)

Εμφανίζεται και εξαφανίζεται ανάλογα με τη στάθμη της θάλασσας

Αναφορές στον αρχαίο λιμένα της Σαλαμίνος απαντούν στα έργα του γεωγράφου Σκύλακος (του 4ου αι. π.Χ.), του γεωγράφου Στράβωνος (του 1ου αι. π.Χ.-1ου αι. μ.Χ.) και του περιηγητή Παυσανία (του 2ου αι. μ.Χ.).

Από την έρευνα επιβεβαιώθηκε ότι και στις τρεις πλευρές του Όρμου του Αμπελακίου (βόρεια, δυτική και νότια) διατηρούνται καταβυθισμένες αρχαιότητες, οι οποίες σταδιακά βυθίζονται και αναδύονται, ανάλογα με την μεταβολή της στάθμης της θάλασσας, η πτώση της οποίας, ιδιαίτερα τον μήνα Φεβρουάριο, φθάνει το μισό μέτρο.

Στα αρχαία κατάλοιπα που αναγνωρίσθηκαν στον αιγιαλό και σε ρηχά ύδατα περιλαμβάνονται: λιμενικές δομές, οχυρωματικές κατασκευές και διάφορες κτηριακές εγκαταστάσεις.

Μετά από αεροφωτογράφηση, φωτογραμμετρική επεξεργασία και τοπογραφική και αρχιτεκτονική τεκμηρίωση όλων των ορατών στοιχείων, προέκυψε ο πρώτος ενάλιος αρχαιολογικός χάρτης της περιοχής, που θα αποτελέσει την βάση για την συνέχιση της έρευνας κατά τα επόμενα έτη.

Παράλληλα, εξελίχθηκε και η γεωφυσική και γεωαρχαιολογική έρευνα, από την ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών, με την χρησιμοποίηση, σε πρώτη φάση, ηχοβολιστή πλευρικής σάρωσης, θαλάσσιου μαγνητόμετρου και συστήματος συρόμενης υποβρύχιας κάμερας, με στόχο τον εντοπισμό στοιχείων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος στον πυθμένα και τον προσδιορισμό της ακτογραμμής του Όρμου κατά την Κλασική εποχή.

Τα υψηλής ποιότητας ψηφιακά δεδομένα που συλλέχθηκαν αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στην ανασύνθεση της παράκτιας παλαιογεωγραφίας της περιοχής.

Υποβρύχια Έρευνα - Σαλαμίνα - Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων - Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού - Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών

Τμήμα θεμελίωσης στιβαρής κτηριακής ή άλλης κατασκευής της Κλασικής περιόδου, δίπλα σε νεώτερο μώλο από αρχαίο δομικό υλικό, στην βόρεια πλευρά του Όρμου του Αμπελακίου (Φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα)

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει θαλάσσια (εν μέρει βαλτώδης) έκταση στην βορειοδυτική πλευρά του Όρμου, η οποία φαίνεται να αποτελεί προστατευμένη περιοχή.

Ορίζεται, στα νότια, από μακρό τοίχο (βραχίονα) εντυπωσιακού μήκους (160 μ. περίπου), στο πέρας του οποίου υπάρχει κυκλικός αμυντικός πύργος διαμέτρου 7 μ. (τύπου γνωστού από άλλους οχυρωμένους λιμένες), και στα ανατολικά, από νεώτερο μώλο (μήκους 48 μ.), κατασκευασμένο με αρχαίο οικοδομικό υλικό, ενδεχομένως επάνω σε αρχαίο υπόβαθρο.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Υπουργείου Πολιτισμού, στα δυτικά του νεώτερου μώλου αποκαλύφθηκε, με επιφανειακό καθαρισμό, σειρά μεγάλων καλά λαξευμένων δόμων, στον άξονα Β.-Ν. και σε μήκος 12 μ. περίπου, που φαίνεται να ανήκει σε στιβαρή και επιμελημένη κτιριακή ή άλλη δομή, πιθανώς δημοσίου χαρακτήρα.

Σε κάποια απόσταση δυτικότερα, τεκμηριώθηκε η ύπαρξη μεγάλης επιμήκους κατασκευής, διαστάσεων 21 x 9,20 μ. περίπου.

Από τα κατάλοιπα που εντοπίσθηκαν στη νότια πλευρά του Όρμου, ξεχωρίζουν, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, λιθορριπές (κυματοθραύστες), μώλος μήκους 40 μ. και μακρός τοίχος (μήκους 30 μ. περίπου) παράλληλος προς την ακτή, με συναπτόμενη τετράγωνη πυργοειδή (;) κατασκευή, διαστάσεων 6 x 6 μ.

Υποβρύχια Έρευνα - Σαλαμίνα - Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων - Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού - Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών

Κυκλικός πύργος (διαμ. 7 μ.), από την οχύρωση του Κλασικού λιμένος, στον Όρμο του Αμπελακίου (Αεροφωτογραφία Β. Μεντόγιαννης)

Πλήθος θραυσμάτων και αγγείων

Τέλος, στο πλαίσιο της εναρκτήριας έρευνας πραγματοποιήθηκε περισυλλογή επιφανειακών χαρακτηριστικών ευρημάτων στη βόρεια και στη δυτική πλευρά του Όρμου.

Απέδωσε πλήθος θραυσμάτων εμπορικών (οξυπύθμενων) αμφορέων και άλλων αγγείων διαφόρων περιόδων, 1 χάλκινο νόμισμα Κορίνθου του 4ου αι. π.Χ. και μικροαντικείμενα.

Το μεγαλύτερο ποσοστό της επιφανειακής κεραμεικής χρονολογείται στην Κλασική και στην Ελληνιστική εποχή και οπωσδήποτε συνδέεται με την λειτουργία των κύριων εγκαταστάσεων του λιμένος της Σαλαμίνος κατά τις ακμαιότερες φάσεις της Αθηναϊκής ιστορίας.

Υποβρύχια Έρευνα - Σαλαμίνα - Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων - Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού - Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών

Άποψη του Όρμου του Αμπελακίου, από τα νοτιοδυτικά (Φωτογρ. Χρ. Μαραμπέα)

H έρευνα πραγματοποιήθηκε στην περιοχή Αμπελακίου-Κυνόσουρας, ως συνεργασία μεταξύ της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων (Ε.Ε.Α.) του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, υπό την διεύθυνση της Προϊσταμένης της Εφορείας Δρος Αγγελικής Σίμωσι, και του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (Ι.ΕΝ.Α.Ε.), υπό την διεύθυνση του Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Προέδρου του Ινστιτούτου κ. Γιάννου Λώλου, με την συμμετοχή του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών, υπό τον Καθηγητή κ. Γιώργο Παπαθεοδώρου και με κύρια οικονομική υποστήριξη από το Βρετανικό Ίδρυμα Honor Frost.

12345   8910
  Ακολουθήστε το antenna.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις!
 Απαγορεύεται η αναπαραγωγή του παρόντος άρθρου, χωρίς αναφορά στην πηγή antenna.gr (με ενεργό σύνδεσμο προς το antenna.gr)