Έρευνες

Pandora Papers: Ο τραγουδιστής, ο επιχειρηματίας φίλος του, η offshore εταιρεία και οι μετοχές σε καζίνο

Ο Χάρης Καρανίκας "φωτίζει" διαδρομές χρήματος και συναλλαγές μέσα από δαιδαλώδεις δεσμούς εξωχώριων εταιρειών, με αναφορές σε ονόματα που κυριαρχούν εσχάτως στην επικαιρότητα.

Του Χάρη Καρανίκα

Τον Οκτώβριο του 2021 ξεκίνησε η δημοσίευση των Pandora Papers, «η μεγαλύτερη έρευνα στην Ιστορία της δημοσιογραφίας η οποία αποκαλύπτει ένα σκιώδες χρηματοπιστωτικό σύστημα που ωφελεί τους πιο πλούσιους και ισχυρούς του κόσμου», όπως ανέφερε η Διεθνής Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (International Consortium of Investigative Journalists - ICIJ), που συντόνιζε την έρευνα, ανάμεσα σε δεκάδες μέσα ενημέρωσης από τις πέντε ηπείρους.

Στην συγκεκριμένη διαρροή περιλαμβάνονταν έγγραφα τα οποία “μαρτυρούσαν” οικονομικά μυστικά 35 σημερινών και πρώην ηγετών του πλανήτη, και περισσότερων από 330 πολιτικών και δημοσίων αξιωματούχων σε 91 χώρες. Και όχι μόνο - στα έγγραφα αποκαλύπτονταν κρυφές offshore υποθέσεις πανίσχυρων επιχειρηματιών και διάσημων προσωπικοτήτων.

Το ICIJ αφού έλαβε τα 11,9 εκατομμύρια αρχεία των Pandora Papers, ηγήθηκε μιας ομάδας περισσότερων από 600 δημοσιογράφων από 150 μέσα ενημέρωσης, που πέρασαν δύο χρόνια εξετάζοντάς τα, εντοπίζοντας δυσεύρετες πηγές και ψάχνοντας σε δικογραφίες και άλλα έγγραφα από δεκάδες χώρες για να μπορέσουν να αποκαλύψουν οικονομικά σκάνδαλα και αδικίες εις βάρος του δημοσίου συμφέροντος.

Τα εμπιστευτικά έγγραφα που διέρρευσαν προέρχονταν από 14 εταιρείες υπεράκτιων υπηρεσιών από όλο τον κόσμο που δουλειά τους ήταν να συστήνουν offshore εταιρείες και άλλες “μυστικοπαθείς” εταιρικές οντότητες για πελάτες που συχνά επιδιώκουν να κρατήσουν τις οικονομικές τους δραστηριότητες στη σκιά. «Σε μια εποχή διευρυνόμενου αυταρχισμού και ανισότητας, η έρευνα των Pandora Papers παρέχει μια απαράμμιλη εικόνα για το πώς λειτουργούν το χρήμα και η εξουσία στον 21ο αιώνα – και πώς το κράτος δικαίου έχει καμφθεί και παραβιαστεί σε όλο τον κόσμο από ένα σύστημα οικονομικού απορρήτου», ανέφερε το ICIJ.

Μία από τις 14 εταιρείες παροχής offshore υπηρεσιών, από τις οποίες διέρρευσαν έγγραφα ήταν και η Aleman, Cordero, Galindo & Lee (ALCOGAL), που διατηρεί τα κεντρικά γραφεία της στον Παναμά και παραρτήματα στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους και άλλα φορολογικά “καταφύγια”. Από την ALCOGAL διέρρευσαν πάνω από 2 εκατομμύρια έγγραφα και όπως φάνηκε από την έρευνα των Pandora Papers, ήταν από τις αγαπημένες των τραπεζών, αφού αυτήν προτίμησαν σε περισσότερες από 3900 περιπτώσεις τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για να δημιουργήσουν υπεράκτιες εταιρείες για λογαριασμό των πελατών τους.

Ανάμεσα στα έγγραφα που διέρρευσαν από την ALCOGAL εντοπίζονται και κάποια που αφορούν offshore εταιρεία η οποία εμφανίζεται να συνδέεται με διάσημο τραγουδιστή και γνωστό επιχειρηματία φίλο του, που απασχολούν το τελευταίο διάστημα την ελληνική επικαιρότητα για φορολογικής φύσεως ζητήματα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή: Η Novell Holdings Limited, με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, συστάθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2007, μέσω του παραρτήματος της ALCOGAL στην πρωτεύουσα των Βρετανικών Παρθένων Νήσων. Ως διευθυντές της offshore εταιρείας ορίστηκαν την ίδια ημέρα δύο υπάλληλοι της ALCOGAL από τον Παναμά, οι οποίοι είχαν διευθυντικές θέσεις σε εκατοντάδες εταιρείες-κελύφη ταυτόχρονα, επρόκειτο για ιδιαίτερα γνωστούς “αχυρανθρώπους” στην πιάτσα της υπεράκτιας “βιομηχανίας”. Οι μετοχές της Novell Holdings, όπως φαίνεται σε εμπιστευτικά αρχεία που δεν έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ήταν από την πρώτη ημέρα της σύστασής της στην κατοχή μία άλλης offshore, της Star Corporate Services SA με έδρα τον Παναμά. Οι ιδιοκτήτες της Novell, δεν εμφανίζονταν πουθενά - τα ίχνη της ιδιοκτησίας σταματούσαν στην Star Corporate Services, η οποία παρείχε πέπλο ανωνυμίας στους πραγματικούς δικαιούχους της offshore με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους.

Οι πρώτες ενδείξεις ότι υπάρχει κάποια σχέση της Novell με την Ελλάδα εμφανίζονται από την πρώτη στιγμή, σε ένα έγγραφο με ημερομηνία 21 Σεπτεμβρίου 2007, το οποίο εκδόθηκε αμέσως μόλις η εταιρεία συστάθηκε. Σε αυτό, οι “αχυράνθρωποι” διευθυντές υπογράφουν γενικό πληρεξούσιο της εταιρείας υπέρ του δικηγόρου Ι.Ρ., ο οποίος φαίνεται να εργάζεται σε δικηγορικό γραφείο το οποίο εκπροσωπούσε τον γνωστό επιχειρηματία, φίλο του διάσημου τραγουδιστή, σε ελαφρώς παλαιότερη υπόθεση με καζίνο. Σε άλλο έγγραφο με την ίδια ημερομηνία, αναφέρεται ότι ο Ι.Ρ. ορίζεται εκπρόσωπος της Novell ενώπιων ελληνικών και κυπριακών τραπεζών εξουσιοδοτούμενος να ανοίξει ή να κλείσει εταιρικούς της λογαριασμούς.

Εκείνη ακριβώς την περίοδο, καλοκαίρι με φθινόπωρο 2007, ήταν σε εξέλιξη η συγχώνευση εισηγμένης εταιρείας του γνωστού επιχειρηματία με άλλη εταιρεία καζίνο. Συγκεκριμένα, στα τέλη Ιουλίου πάρθηκε η απόφαση της απορρόφησης της εταιρείας καζίνο από τη γενική συνέλευση των μετόχων της εισηγμένης, ενώ στα τέλη Οκτωβρίου, σε επεξηγηματική έκθεση προς τους μετόχους της εισηγμένης αναγράφονται τα εξής: «Οι νέες μετοχές που εκδόθηκαν (σ.σ. ονομαστικής αξίας περίπου 6,7 εκατομμύρια ευρώ) λόγω της ως άνω αύξησης του μετοχικού κεφαλαίου συνεπεία της αποφασισθείσας συγχώνευσης (…) δεν έχουν ακόμα εισαχθεί στο Χρηματιστήριο Αθηνών, καθώς εκκρεμεί η κατάθεση και έγκριση του σχετικού Ενημερωτικού ?ελτίου».

Επόμενος σταθμός, 24 Μαϊου 2011. Σε έγγραφο που περιλαμβάνεται στη διαρροή των Pandora Papers, με τίτλο “Συμφωνία Αγοράς Μετοχών”, αναφέρεται ότι κατά την συγκεκριμένη ημερομηνία η Novell θα αγοράσει όλες τις μετοχές μίας κυπριακής εταιρείας έναντι 10.000 ευρώ. Η κυπριακή εταιρεία, ας την ονομάσουμε C Ltd, όπως φαίνεται από ενημερωτικά δελτία του Χρηματιστηρίου Αθηνών, συμμετείχε στην εισηγμένη του γνωστού επιχειρηματία φίλου του διάσημου τραγουδιστή. Για την ακρίβεια κατείχε σχεδόν το 12% των μετοχών της εισηγμένης, περίπου 3,9 εκατομμύρια μετοχές.

Μόλις λίγες ημέρες πριν από την “Συμφωνία Αγοράς Μετοχών” μεταξύ της Novell και της C Ltd, κυκλοφόρησε “πληροφοριακό δελτίο υποχρεωτικής δημόσιας προσφοράς” προς τους μετόχους της εισηγμένης του γνωστού επιχειρηματία. Σε αυτό αναφερόταν ανάμεσα σε άλλα ότι οι μετοχές της εισηγμένης που είχε η C Ltd είχαν περάσει στις 10 Μαϊου 2011 μέσω της χρηματιστηριακής αγοράς στην κατοχή άλλης κυπριακής εταιρείας - αυτής που έκανε υποχρεωτική δημόσια προσφορά στους μετόχους της εισηγμένης έτσι ώστε να αγοράσει τις μετοχές τους. Βάσει όσων αναφέρονταν στο πληροφοριακό δελτίο η συγκεκριμένη συναλλαγή των 3,9 εκατομμυρίων μετοχών πραγματοποιήθηκε “σε τιμή ανά μετοχή που δεν υπερέβη το προσφερόμενο τίμημα” - δηλαδή, κάνοντας τις απαραίτητες πράξεις, το ποσό που πληρώθηκε για τις μετοχές δεν ξεπέρασε τα 3,8 εκατομμύρια.  Αυτά μέχρι στιγμής έχουν γίνει ενώ ως μέτοχος της Novell εμφανίζεται μία άλλη offshore με έδρα τον Παναμά και ως διευθυντές της δύο γνωστοί “αχυράνθρωποι”.

Τον επόμενο χρόνο δίνεται η εντολή να αλλάξει το μετοχολόγιο της Novell, ενώ αλλάζει ονομασία και η κυπριακή εταιρεία C Ltd. Το πιστοποιητικό μετοχών της Novell, που κατείχε η παναμέζικη offshore, καταργείται και στις 11 Ιουνίου 2012 εκδίδονται πέντε νέα πιστοποιητικά. Τα τέσσερα από αυτά καταλήγουν στην κατοχή εταιρείας γνωστού κυπριακού δικηγορικού γραφείου, ας την ονομάσουμε P Law, και το ένα εκδίδεται ονομαστικά σε επιχειρηματία πολιτικό μηχανικό που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Για τα τέσσερα πιστοποιητικά μετοχών -που ανέρχονται στο 90% της ιδιοκτησίας της Novell και βρίσκονται στην κατοχή της P Law- και πάλι δεν εμφανίζονται τα ονόματα των πραγματικών δικαιούχων.

Από τις οικονομικές καταστάσεις της κυπριακής C Ltd φαίνεται ότι για τον ίδιο χρόνο, το 2012, οι υποχρεώσεις της όσον αφορά το πληρωτέο προς τον μέτοχο, δηλαδή τη Novell, ανέρχονταν σε 526.501 ευρώ. Αντίστοιχα, το 2013 αυξήθηκαν ελαφρώς κατά 3.942 ευρώ μέσα σε ένα έτος, στα 530.443 ευρώ.

Το 2014 τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται ιδιαίτερα περίπλοκα. Σε επίσημη δήλωση που υποβλήθηκε στο Τμήμα Εφόρου Εταιρειών της Κύπρου (το κυπριακό μητρώο εταιρειών) οι μετοχές της C Ltd εμφανίζονται να μεταβιβάζονται από την Novell στην P Law. Αυτό, σύμφωνα με την επίσημη δήλωση, συνέβη στις 14 Ιουνίου 2014. Ωστόσο, στις οικονομικές καταστάσεις της C Ltd για το έτος 2014, οι οποίες συντάχθηκαν και εγκρίθηκαν τον Οκτώβριο του 2015, αναφέρεται ξεκάθαρα ότι «η εταιρεία ελέγχεται από τη Novell Holdings Ltd, εγγεγραμμένη στην Κύπρο, η οποία κατέχει το 100% των μετοχών της εταιρείας».

Προφανώς το «εγγεγραμμένη στην Κύπρο» γράφτηκε στις οικονομικές καταστάσεις εκ παραδρομής, αντί το «με έδρα τις Βρετανικές Παρθένους Νήσους», καθώς Novell Holdings Ltd στην Κύπρο δεν υφίσταται, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών. Το 2014 οι υποχρεώσεις της C Ltd για το πληρωτέο ποσό προς τον μέτοχο (δηλαδή -αν πιστέψουμε τις οικονομικές καταστάσεις της ίδιας χρονιάς- τη Novell) είχαν αυξηθεί περαιτέρω, στα 542.429 ευρώ.

Στις επόμενες οικονομικές καταστάσεις της C Ltd τα πράγματα για τον πραγματικό μέτοχό της εμφανίζονται κάπως πιο …αόριστα και πιο “μπερδεμένα”. Υποτίθεται ότι μέσω επίσημης δήλωσης προς το Τμήμα Εφόρου Εταιρειών, μέτοχος της C Ltd από τις 14 Ιουνίου 2014 δεν ήταν πια η Novell αλλά η P Law, η οποία υπενθυμίζεται ότι κατείχε και τα τέσσερα πιστοποιητικά μετοχών της ίδιας της Novell. H P Law, η εταιρεία του κυπριακού δικηγορικού γραφείου, έχει την έδρα της στην Κύπρο, σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών. Και τώρα αρχίζουν τα δύσκολα: Στις οικονομικές καταστάσεις της C Ltd του 2015 αναφέρεται ότι «“η εταιρεία ελέγχεται από ξένο φυσικό πρόσωπο». H P Law που κατέχει τις μετοχές σύμφωνα με την επίσημη δήλωση δεν είναι «ξένη», αφού έχει την έδρα της στην Κύπρο και μιλάμε για οικονομικές καταστάσεις που έχουν υποβληθεί στο κυπριακό εταιρικό μητρώο. H Novell, από την άλλη, είναι «ξένη», αφού έχει την έδρα της στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, αλλά δεν είναι «φυσικό πρόσωπο», είναι νομικό πρόσωπο.

Και το κερασάκι στην τούρτα: σε καμία από τις δηλώσεις που έχουν υποβληθεί στο Τμήμα Εφόρου Εταιρειών από τη C Ltd τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο δεν εμφανίζεται κάποιο «ξένο φυσικό πρόσωπο» ως μέτοχος. Οι υποχρεώσεις πάντως για το πληρωτέο προς τον μέτοχο συνεχίστηκαν αμείωτες, με το ποσό να φτάνει στα 547.675 ευρώ το 2015 και στα 559.207 ευρώ το 2016. Άλλες οικονομικές καταστάσεις της C Ltd δεν ήταν εφικτό να βρεθούν στα προσβάσιμα αρχεία του Τμήματος Εφόρου Εταιρειών.

Επόμενος σταθμός, 26 Φεβρουαρίου 2018. Τη συγκεκριμένη ημερομηνία η ALCOGAL δημιουργεί λίστα με τα ονόματα των πραγματικών δικαιούχων offshore εταιρειών που διαχειρίζεται και γνωρίζει - γιατί υπήρχαν και κάποιες offshore για τις οποίες δεν γνώριζε ποιοι ήταν οι πραγματικοί ιδιοκτήτες… Όπως φαίνεται στο συγκεκριμένο αρχείο των Pandora Papers, στη Novell ως δικαιούχοι αντιστοιχούσαν έξι πρόσωπα: ο διάσημος τραγουδιστής, ο γνωστός επιχειρηματίας φίλος του, ένας συνέταιρος του γνωστού επιχειρηματία που είχε αναλάβει την ανακαίνιση εγκαταστάσεων καζίνο, δύο συγγενείς του εργολάβου από τη Θεσσαλονίκη και ένας ακόμα Έλληνας που δεν ήταν εφικτό να ταυτοποιηθεί. Την ίδια χρονιά εντοπίζεται στα έγγραφα και τιμολόγιο της ALCOGAL προς τη P Law που είχε στην κατοχή της τις μετοχές της Novell, για τις υπηρεσίες της όσον αφορά την παροχή διευθυντικών στελεχών (200 δολάρια/έτος), τα ετήσια τέλη εκπροσώπησης της ετιαρεία στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους (200 δολάρια), και τους φόρους (450 δολάρια).

Η Novell θα έκλεινε 14 χρόνια λειτουργίας αν δεν αποφασιζόταν μόλις λίγους μήνες πριν από την δημοσίευση των Pandora Papers να προχωρήσει η εκκούσια εκκαθάρισή της, στις 21 Ιουνίου 2021. Αυτό σε όρους εταιρικού δικαίου Βρετανικών Παρθένων Νήσων σημαίνει ότι ορίστηκε εκούσιος εκκαθαριστής, ο οποίος είχε λάβει την εντολή να εισπράξει και να ρευστοποιήσει όλη την περιουσία της offshore εταιρείας, να πληρώσει τις οφειλές της προς τυχόν πιστωτές και να διανείμει τα κεφάλαια που απέμειναν -αφού αφαιρέθηκαν τα έξοδα και οι αμοιβές του για το έργο της εκκαθάρισης- στους πραγματικούς ιδιοκτήτες. Εκούσιος εκκαθαριστής της Novell είχε οριστεί ο γνωστός επιχειρηματίας φίλος του διάσημου τραγουδιστή.