ΤΣΙΠΤΣΕ ΣΟΦΙΑ

Ας μιλήσουμε για την “γυναικοκτονία”

*Η Σοφία Τσιπτσέ είναι δικηγόρος παρ' Εφέταις, Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια ΥΔΔΑΔ.

«Η δε γυνή ινά φοβήται τον άνδρα». Στο αποστολικό ανάγνωσμα ο απόστολος Παύλος δεν εννοεί την τρομοκρατία και την άνευ όρων υπακοή και υποταγή της γυναίκας προς τον άνδρα. Με τη λέξη φόβο υπονοείται ο «σεβασμός». Κάποιοι όμως φαίνεται πως χάνονται στη μετάφραση .

Η σύγχρονη κοινωνία μας θεωρείται εξελιγμένη . Έχουμε κάνει απίστευτη πρόοδο στην τεχνολογία , στην επιστήμη, στην έρευνα, ζούμε στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Ο άνθρωπος που ξεκίνησε από τη ζούγκλα, δημιούργησε την κοινωνία και εξελίχθηκε.. Εξελίχθηκε πολύ! Τόσο μεγάλη εξέλιξη που σήμερα θρηνούμε θύματα. Θρηνούμε γυναικοκτονίες!

Με αφορμή τις σοκαριστικές ειδήσεις γυναικοκτονιών που συγκλόνισαν την Ελλάδα, ήρθε στην επιφάνεια ένα ζήτημα που θα έπρεπε να απασχολήσει την κοινωνία και τη νομική επιστήμη καιρό πριν : ΓΥΝΑΙΚΤΟΝΙΑ ή ΑΝΘΡΩΠΟΚΤΟΝΙΑ;

Η αναζήτηση της αλήθειας προαπαιτεί μελέτη και έρευνα. Η αλήθεια ίσως να ξεκινά από τη μελέτη της ετυμολογίας μιας έννοιας. Τι σημαίνει λοιπόν γυναικοκτονία; Η γυναικοκτονία είναι ένας όρος για το έγκλημα μίσους που βασίζεται στο φύλο, ο οποίος γενικά ορίζεται ως «η δολοφονία γυναικών (ή κοριτσιών) επειδή είναι γυναίκες». Η φεμινίστρια συγγραφέας Ντιάνα Ε.Χ. Ράσελ (Diana EH Russell) ήταν το πρώτο πρόσωπο που καθόρισε και διέδωσε αυτόν τον όρο στη σύγχρονη εποχή, το 1976. .^[1]  (πηγή Βικιπαίδεια).

Η έννοια όμως της γυναικοτονίας δεν συναντάται μονάχα στην Ελλάδα. Αποτελεί μία παγκόσμια «μάστιγα» , ίσως ισχυρότερη και από αυτή των τροχαίων και των ναρκωτικών, καθότι σύμφωνα με στατιστικές υπολογίζεται πως 50.000 γυναικοκτονίες σημειώνονται ανά έτος παγκοσμίως. Αν γίνουν οι διαιρέσεις θα καταλήξουμε πως κατά μέσο όρο σκοτώνονται περί τις 130 γυναίκες κάθε μέρα σε όλον τον κόσμο , ήτοι 1 γυναίκα ανά δέκα λεπτά ! ^[2]  (πηγή Βικιπαίδεια).

Στην Ελλάδα δεν υπάρχει στο Ποινικό δίκαιο η διάκριση του όρου «γυναικοκτονία». Μάλιστα με τη ψήφιση του Νόμου 4531/2018 , σύμφωνα με τον οποίο κυρώθηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης , διευρύνθηκε το πλαίσιο των θυτών. Τι σημαίνει αυτό: Μέχρι πριν την ψήφιση του ως άνω νόμου, στην έννοια της οικογένειας και κατά συνέπεια της ενδοοικογενειακής βίας δεν συμπεριλαμβάνονταν οι σύντροφοι, οι συμβίοι, ούτε οι σύντροφοι μέσω συμφώνου συμβίωσης. Πλέον και μετά την κύρωση της Συμφωνίας με τον ως άνω νόμο, διευρύνθηκε (ορθώς) το πλαίσιο των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας.

Στην Ελλάδα συναντούμε νομοθετικό πλαίσιο προστασίας μέσω νομοθετημάτων, για την ισότητα των φύλων, για την καταπολέμηση των διακρίσεων , καθώς και ειδικότερη νομοθεσία για την ενδοοικογενειακή βία.( νόμος 3500/2006) . Είναι άραγε αρκετό;

Στον ποινικό Κώδικα στο 5^ο κεφάλαιο στο άρθρο 299ΠΚ προβλέπεται το έγκλημα της ανθρωποκτονίας με δόλο. Σύμφωνα με αυτό «Όποιος σκότωσε άλλον , τιμωρείται με κάθειρξη ισόβια ή πρόσκαιρη τουλάχιστον δέκα ετών». Στο δε άρθρο 311 ΠΚ ορίζεται η περίπτωση της θανατηφόρας σωματικής βλάβης, «όποιος προκαλεί σε άλλον βαριά σωματική βλάβη τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους. Αν επιδίωκε την πρόκληση της βαριάς σωματικής βλάβης , τιμωρείται με κάθειρξη έως δέκα έτη».

Η ανθρωποκτονία λοιπόν εκ προθέσεως τιμωρείται με τη βαρύτερη δυνατή ποινή (299ΠΚ). Το ερώτημα είναι το εξής : Μπορεί σε ένα έγκλημα , το οποίο τιμωρείται με την βαρύτερη ποινή , να νοηθεί επιβαρυντική περίσταση; Υπάρχει νομικός λόγος αναγκαιότητας διάκρισης της ανθρωποκτονίας με γυναικοκτονία; Μια τέτοια διάκριση νομικά στον ποινικό κώδικα αυτή τη στιγμή υπάρχει για το έγκλημα της παιδοκτονίας (άρθρο 303ΠΚ) κατά τον τοκετό, ένεκα της ιδιαίτερης φύσης και συνθηκών του εγκλήματος.

Στο άρθρο 82 Α του Ποινικού μας Κώδικα υπάρχει η πρόβλεψη του «εγκλήματος με ρατσιστικά χαρακτηριστικά». Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο «εάν έχει τελεστεί έγκλημα κατά παθόντος , η επιλογή του οποίου έγινε λόγω χαρακτηριστικών

1.  Φυλής
2. Χρώματος
3. Εθνικής ή εθνοτικής καταγωγής
4. Γενεολογικών καταβολών
5. Θρησκείας
6. Αναπηρίας
7. Γενετήσιου προσνατολισμού
8. Ταυτότητας ή χαρακτηριστικών φύλου.

Το πλαίσιο της ποινής διαμορφώνεται ως εξής :

1. στην περίπτωση πλημμελήματος που τιμωρείται με φυλάκιση έως ένα έτος , το ελάχιστο όριο της ποινής αυξάνεται κατά έξι μήνες. Στις λοιπές περιπτώσεις πλημελλημάτων , το ελάχιστο όριο αυτής αυξάνεται κατά ένα έτος.
2. Στην περίπτωση κακουργήματος το ελάχιστο όριο ποινής αυξάνεται κατά δύο έτη.

Βλέπουμε λοιπόν πως ο νομοθέτης στα εγκλήματα με ρατσιστικά χαρακτηριστικά επιβάλλει επιβαρυντική ποινή. Η φράση «χαρακτηριστικών φύλου» όπως είναι διατυπωμένη στο 82Α , ίσως να μην είναι τόσο ορισμένη, ώστε να οδηγεί στην διάσταση της γυναικοκτονίας ως επιβαρυντική περίσταση.

Όλα τα ανωτέρω ερωτήματα και πολλά περισσότερα πρέπει να απασχολήσουν τον έλληνα νομοθέτη και την νομική κοινότητα εν γένει, ώστε να υπάρχει η καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση στο καλπάζον ζήτημα και σύγχρονο φαινόμενο της αύξησης των κρουσμάτων γυναικτονιών. Το αίσθημα της ατιμωρισίας , ένεκα των δημιουργικών ασαφειών και κενών αντιμετώπισης του ποινικού κώδικα, σίγουρα λειτουργεί ενθαρρυντικά για την τέλεση νέων αδικημάτων.

Το νέο νομοσχέδιο του Ποινικού Κώδικα που βρίσκεται προς διαβούλευση , αυξάνει τις ποινές και επαναφέρει επιβαρυντικές περιστάσεις. Δεν φέρνει παρ’ όλα αυτά κάποιες ουσιαστικές αλλαγές γύρω από το υπό κρίση ζήτημα.

Η διάκριση του όρου  γυναικοκτονία, δεν αποτελεί μονάχα μία νομική αναζήτηση περί της αναγκαιότητας εισαγωγής του όρου στο σύγχρονο ποινικό μας κώδικα. Αποτελεί πρωτίστως μία ανάγκη κοινωνική. Είναι πολύ σημαντικό η κοινωνία μας να αντιληφθεί τον όρο γυναικοκτονία. Πίσω από αυτόν τον όρο , κρύβονται γυναίκες φοβισμένες , τρομαγμένες. Γυναίκες φυλακισμένες μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, ζώντας καθημερινά την δική τους τραγωδία. Πόσες φορές «πεθαίνουν» άραγε καθημερινά από την αδιαφορία, από την βάναυση συμπεριφορά, από τις απειλές, από τη σωματική και λεκτική βία του συζύγου συντρόφου τους; Πόσα πολλά 299ΠΚ θα μπορούσαν να αποφευχθούν αν η κοινωνία και οι βασικού πυλώνες της λειτουργούσαν αποτελεσματικά;

Υπάρχουν πολλά σποτάκια τη σημερινή εποχή : Μίλα, σπάσε τη σιωπή !

Άραγε αν μιλήσουν, υπάρχει κανείς που θα τους ακούσει; Το ερώτημα τίθεται , χωρίς φυσικά να υπάρχει πρόθεση να μειωθεί το έργο φορέων που στέκονται δίπλα σε κακοποιημένες γυναίκες , το οποίο έργο είναι σπουδαίο και επιβοηθητικό. Όμως η Δικαιοσύνη, η Αστυνομία λειτουργούν άμεσα και αποτελεσματικά;

Στα δικαστήρια ζητείται μάρτυρας για να αποδείξει το θύμα το έγκλημα που έγινε ΕΝΔΟ- οικογενειακά. Και το ερώτημα που γεννάται είναι πόσοι μάρτυρες θα μπορούσαν να υπάρχουν για κάτι που συμβαίνει ΕΝΔΟ- οικογενειακά;

Η κοινωνική απαξίωση, η επιβράδυνση στη Δικαιοσύνη, η κοινωνική ανισότητα (ειδικά αν ο θύτης προέρχεται από «ανώτερα» κοινωνικά στρώματα) , η φυλετική ανισότητα , αποτελεί αντικίνητρο για να μιλήσουν τα θύματα. Η κοινωνία και οι πυλώνες της προφορικά προτρέπουν τα θύματα να μιλήσουν, στην πράξη όμως πολλές φορές φιμώνουν το στόμα.

«Ήταν καλός άνθρωπος. Την αγαπούσε» ακούμε πολλές φορές από στόματα περαστικών . καλός, ήσυχος άνθρωπος. Η ησυχία , η έξωθεν μαρτυρία μιας «έσωθεν» τραγωδίας. Μιας τραγωδίας με θύμα μια γυναίκα. Μία γυναίκα που δεν μίλησε. Μία γυναίκα που μπορεί να μίλησε, αλλά κανείς να μην την άκουσε. Μία γυναίκα που ζει σε μία σύγχρονη κοινωνία, εξελιγμένη , προοδευτική , αλλά τόσο  μα τόσο πίσω.. Μίας κοινωνίας που ακόμα ψάχνει να βρει το ρόλο της στα σύγχρονα πρότυπα : Δύση και ανατολή. Ζήσε ελεύθερα. Παντρέψου . Μη μιλάς. Είσαι γυναίκα. Έτσι είναι οι άντρες. Σε αγαπάει γι αυτό. Μην φύγεις , τι θα πει ο κόσμος. Σώπα. Ησυχία. Ήσυχη οικογένεια. Θάνατος. Σιωπή. Κραυγή. Αντιφάσεις, αντιφάσεις , αντιφάσεις.

Στη σύγχρονη λοιπόν κοινωνία ακόμα ψάχνουμε να βρούμε αν αυτό που ζούμε ως κοινωνικό καλπάζον φαινόμενο, πρέπει να το ονομάσουμε γυναικτονία, ή ανθρωποκτονία. Στη σύγχρονη κοινωνία αδυνατούμε να αντιληφθούμε τη σημασία της πρόληψης και τη διάκριση της από την αντιμετώπιση. Γιατί για να μιλούμε για ποινές και ποινική αντιμετώπιση σημαίνει πως θρηνούμε θύματα. Σημαίνει πως υπάρχουν απουσίες !

Κωνσταντίνα από Πήλιο : ΑΠΟΥΣΑ

Κάρολαιν από Γλυκά Νερά : ΑΠΟΥΣΑ

Γαρυφαλλιά στη Φολέγανδρο : ΑΠΟΥΣΑ

Σταυρούλα από Ρέθυμνο : ΑΠΟΥΣΑ

Δώρα από Ρόδο : ΑΠΟΥΣΑ

…….

…….

……

 ΦΤΑΝΕΙ ΠΙΑ !

ΟΧΙ ΑΛΛΕΣ ΑΠΟΥΣΙΕΣ !