Υγεία - Περιβάλλον

Καρκίνος του Τραχήλου της Μήτρας

Γράφει ο Γιώργος Χείλαρης, Χειρουργός, Γυναικολόγος - Ογκολόγος, Διευθυντής Β’ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας ΥΓΕΙΑ.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο όγκος που αναπτύσσεται στο κατώτερο τμήμα της μήτρας που λέγεται τράχηλος. Είναι από τις πρώτες αιτίες θανάτου από καρκίνο στον αναπτυσσόμενο κόσμο καθώς εκεί ο προληπτικός έλεγχος του πληθυσμού με τεστ Παπανικολάου, εφαρμόζεται, δυστυχώς ακόμα, ελάχιστα.

Αντίθετα, στον ανεπτυγμένο κόσμο με την μαζική εφαρμογή του προληπτικού ελέγχου με το τεστ Παπανικολάου για περισσότερα από 50 χρόνια αλλά και της νεότερης μεθόδου πρόληψης με το εμβόλιο κατά του ιού HPV μετά το 2006, έχει μειωθεί θεαματικά αποτελώντας μία λιγότερο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες.

Δυσπλασία τραχήλου

Ο καρκίνος του τραχήλου οφείλεται, στο 99% των περιπτώσεων, στη λοίμωξη της επιφάνειας που καλύπτει το κόλπο και το τράχηλο από τον ιό HPV. Ο ιός αυτός προκαλεί μια βλάβη στον τράχηλο που ονομάζεται δυσπλασία τραχήλου.

Πιο συγκεκριμένα η δυσπλασία του τραχήλου αποτελεί μία μικροσκοπική προκαρκινική βλάβη που διαπιστώνεται συνήθως αρχικά με το τεστ PAP με την ορολογία χαμηλόβαθμη πλακώδης ενδοεπιθηλιακή αλλοίωση (Low Grade SIL)  ή υψηλόβαθμή πλακώδης ενδοεπιθηλιακή αλλοίωση (High Grade SIL). Για την επιβεβαίωση απαιτείται συνήθως βιοψία τραχήλου.  Αυτή γίνεται με μία εξέταση εξωτερικού ιατρείου γνωστή ως κολποσκόπηση. Η δυσπλασία τραχήλου είναι τριών βαθμών: ήπια, μέτρια ή σοβαρού βαθμού δυσπλασία (αντίστοιχα CIN I, CIN II ή CIN III).

Η δυσπλασία σοβαρού βαθμού δεν εξελίσσεται πάντα σε καρκίνο τραχήλου. Για την ακρίβεια παραμένει ή και υποστρέφει σε μετρίου βαθμού δυσπλασία τις περισσότερες φορές. Αν όμως επιμείνει και κατά μέσο όρο για περίπου 3 έως 5 χρόνια τότε ένα ποσοστό εξελίσσεται σε καρκίνο τραχήλου.

Σε αυτό το σημείο αξίζει να τονισθεί ότι μόνο στελέχη του HPV που ταξινομούνται ως  υψηλού ρίσκου (high risk) έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν υψηλού βαθμού δυσπλασία και κατ΄ εξέλιξη αυτού καρκίνο τραχήλου.

Οι χαμηλού ρίσκου ιοί -αντιθέτως- κάνουν ελαφρές δυσπλασίες με τη πλειοψηφία αυτών να υποχωρούν αυτόματα χωρίς θεραπεία και μόνο με παρακολούθηση. Με μοριακή ανίχνευση με μέθοδο PCR είναι δυνατή και εύκολη η τυποποίηση του τύπου του ιού σε χαμηλού ή υψηλού ρίσκου κατά την ώρα της λήψης επαναληπτικού τεστ PAP, κανονικού ετήσιου ή προληπτικού ελέγχου ή όποτε το κρίνει αναγκαίο ο Θεράπων ιατρός.

Θεραπεία καρκίνου τραχήλου της μήτρας

Στην περίπτωση τώρα που μια γυναίκα διαγνωσθεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας η θεραπεία του μπορεί να είναι ή χειρουργική ή ακτινοβολία.

Το ποια μέθοδος θα επιλεγεί εξαρτάται σε γενικές γραμμές από τo μέγεθος του αρχικού όγκου και εν γένει την τοπική επέκταση του όγκου (πιο απλά το στάδιο). Η χειρουργική είναι συνήθως η θεραπεία εκλογής στα αρχικά στάδια ή/και σε νεαρότερες ηλικίες. Έτσι για παράδειγμα στο πιο αρχικό στάδιο (επιστημονικά στο μικροδιηθητικό) και αν η γυναίκα δεν έχει τεκνοποιήσει η θεραπεία μπορεί να γίνει με ευρεία εκτομή (αφαίρεση) του τραχήλου που επιστημονικά ονομάζεται ευρεία κωνοειδής εκτομή τραχήλου (και θα πρέπει γίνεται ιδανικά με νυστέρι όχι με διαθερμία ή Laser).

Σε πιο προχωρημένο αλλά ακόμα αρχικό στάδιο, επίσης εάν η γυναίκα δεν έχει τεκνοποιήσει, η επέμβαση εκλογής είναι η ριζική τραχηλεκτομή στην οποία αφαιρείται όλος ο τράχηλος και οι σύνδεσμοι γύρω του αλλά διατηρείται η μήτρα.

Αντίθετα αν έχει τεκνοποιήσει ή ο όγκος είναι μικρός αλλά όχι τόσο που να επιτρέπει την αφαίρεση του τραχήλου ή μέρους αυτού, τότε γίνεται ριζική υστερεκτομή δηλαδή αφαίρεση όλης της μήτρας και των συνδέσμων γύρω της. Και στις δύο τελευταίες περιπτώσεις γίνεται και πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός.

Ο όρος «ριζική» αντί του πιο γνωστού «ολική» αφορά σε πιο εκτεταμένη εξαίρεση ιστών και συνδέσμων γύρω από το όργανο που αφαιρείται έναντι του συνηθισμένου όταν η αφαίρεση γίνεται για λόγους μη ογκολογικούς. Οι επεμβάσεις αυτές γενικότερα γίνονται από ειδικούς γυναικολόγους, εξειδικευμένους στη γυναικολογική ογκολογία. Επιπροσθέτως, οι ριζικές αυτές επεμβάσεις πραγματοποιούνται εδώ και αρκετά χρόνια και με λαπαροσκοπική ή ρομποτική χειρουργική εκτός μερικών ελαχίστων εξαιρέσεων, εφόσον φυσικά ο χειρουργός διαθέτει την κατάλληλη κατάρτιση.

Τέλος, σε πιο προχωρημένα στάδια καρκίνου τραχήλου, η θεραπεία εκλογής είναι η ακτινοβολία με εξαιρετικά -να υπογραμμιστεί- ποσοστά ίασης.

*Άρθρο του Γιώργου Χείλαρη, Χειρουργού, Γυναικολόγου - Ογκολόγου, Διευθυντή Β’ Κλινικής Γυναικολογικής Ογκολογίας ΥΓΕΙΑ.